Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Reklam Kurulu’nun eylül ayı toplantısında tüketicileri yanıltıcı birçok reklam ve ticari uygulamaya dair kararlar alındığı ifade edildi. Toplantıda, dünyada "karanlık ticari tasarımlar" olarak bilinen, tüketiciyi manipüle eden ve yönlendiren dijital ticari uygulamaların da görüşüldüğü belirtildi.
Bu kapsamda incelenen 144 dosyadan 118’inde mevzuata aykırılık tespit edilerek, ilgili reklamlara durdurma cezası verildi. Ayrıca, bu dosyalar sonucunda toplamda 22 milyon 414 bin 861 lira idari para cezası uygulandı.
Karanlık Ticari Tasarımlar Masaya Yatırıldı
Bakanlık açıklamasında, karanlık ticari tasarımlar adı verilen, özellikle çevrimiçi kullanıcı arayüzlerinde bulunan ve tüketiciyi manipüle eden uygulamaların tanımlandığı belirtildi. Bu tür uygulamaların, tüketiciyi kendi çıkarlarına uygun olmayan seçimler yapmaya zorlayan, yanıltan veya baskı altına alan yöntemler içerdiği ifade edildi.
Uluslararası Tüketiciyi Koruma ve Uygulama Ağı (ICPEN) tarafından 29 Ocak-2 Şubat 2024 tarihlerinde yapılan bir inceleme sonucu, Türkiye’nin de aralarında bulunduğu 27 tüketiciyi koruyucu otorite, karanlık ticari tasarımlara karşı ortak bir çalışma başlattı. Abonelik hizmetlerine yönelik manipülatif uygulamaların da değerlendirildiği bu çalışmada, tüketiciye sunulan abonelik seçeneklerinin yanıltıcı yönlendirmelere dayandığı tespit edildi.
Abonelik Hizmetlerinde Manipülasyon Tespitleri
Tüketicilere önceden seçili olarak sunulan abonelik paketleri, reddetme seçeneğinin daha az belirgin olduğu sözleşme onayları ve ek hizmetlerin zorunlu tutulması gibi manipülatif uygulamaların toplantıda ele alındığı kaydedildi. Ayrıca, tüketicinin istediği abonelik paketini yükseltmeden satın alma işlemini tamamlamasını zorlaştıran dijital arayüz tasarımlarının da tüketici haklarını ihlal ettiği belirtildi.
Kurul, şeffaf olmayan kriterlerle popüler olduğu iddia edilen abonelik paketlerine yapılan vurgular ve ücretsiz deneme süreçlerinde zorunlu ödeme yöntemi bilgisi istenmesi gibi uygulamaların da yanıltıcı ticari yöntemler olduğunu belirterek, bu tarz uygulamaları hayata geçiren firmalara yaptırımlar uyguladı.
Dijital Dünyada Tüketiciyi Korumaya Yönelik Çalışmalar Sürüyor
Reklam Kurulu, dijital mecralarda karşılaşılan yanıltıcı ticari tasarımlara yönelik çalışmalarına devam ediyor. Açıklamada, yılın ilk 9 ayında kurulun toplamda 1340 dosya incelediği ve bunlardan 1173 dosyada aldatıcı reklam veya haksız ticari uygulamaya rastlanarak toplam 187 milyon 456 bin 473 lira ceza verildiği vurgulandı.
