Türk edebiyatının ilk kadın romancısı olarak kabul edilen Fatma Aliye, 9 Ekim 1862 tarihinde İstanbul'da dünyaya gelmiştir. Yazar, ünlü tarihçi Ahmed Cevdet Paşa ve Adviye Hanım'ın kızıdır. Ağabeyi Ali Sedat Bey’in evde aldığı özel dersler sayesinde edebi ve kültürel birikimini geliştirmiştir. Fransızca dilini mükemmel bir düzeyde öğrenmiş ve bu alandaki merakı, ilerleyen yıllarda edebi kariyerine önemli katkılarda bulunmuştur.
FATMA ALİYE KİMDİR?
Fatma Aliye, 17 yaşında iken 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi'nde Gazi Osman Paşa'nın yeğeni Kolağası Faik Bey ile evlenmiş ve bu evlilikten dört kızı olmuştur. İlk yıllarda eşinin kitap okuma konusundaki kısıtlamalarına rağmen, zamanla kendisine izin verilmesi üzerine tercümeler yapmaya başlamıştır. Edebi kariyerine 1889 yılında George Ohnet'in "Volonté" adlı romanını "Meram" adıyla çevirmesiyle adım atmıştır. Bu başarısı, babası Ahmed Cevdet Paşa'nın dikkatini çekmiş ve kendisine babasının rehberliğinde fikir tartışmaları yapma fırsatı sağlamıştır. Fatma Aliye Hanım, ünlü yazar Ahmed Mithat Efendi tarafından manevi kızı olarak kabul edilmiştir.
FATMA ALİYE VE EDEBİ KARİYERİ
Fatma Aliye'nin edebi kariyeri, 1892 yılında yayımladığı "Muhadarat" adlı ilk romanıyla başlamıştır. 1899 yılında yayımlanan "Udi" romanında Halep'te tanık olduğu kadın Udi'yi anlatmıştır. Ayrıca, 1893 yılında Ahmet Mithat Efendi tarafından yazılan "Bir Osmanlı Kadın Yazarın Doğuşu" adlı kitap sayesinde ünü artmıştır.
Fatma Aliye'nin edebiyat dışındaki önemli katkılarından biri de yardım cemiyetlerine olan desteğidir. 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nda yaralanan askerlerin ailelerine yardım amacıyla gazetelerde yazılar yazmıştır. Kadın hakları savunuculuğuyla tanınan Fatma Aliye, bu alandaki görüşlerini eserlerinde ve yaşam tarzında açıkça ortaya koymuştur. Ayrıca, kadınların sosyal hayatta aktif rol almasını teşvik eden çalışmalar yapmış ve dernekler kurmuştur.
Fatma Aliye'nin adı, İstanbul Beyoğlu ve Ankara'nın Çankaya ilçesinde bazı sokaklarda yaşatılmakta olup, 2009 yılında tedavüle sürülen 50 Türk lirası banknotunun arkasında portresi yer almıştır.
Edebi kişiliği, çevirilerle başlayan ve 1890-1915 yılları arasında kesintisiz devam eden yazın hayatı, şiir, düzyazı ve roman türlerinde eserler vermiştir. Fatma Aliye'nin eserleri arasında "Muhadarat," "Udi," "Hayal ve Hakikat," "Ref’ et," ve "Enin" gibi romanlar; "Namdaran-ı Zenan-ı İslamiyan," "Teracim-i Ahval-ı Felasife," "Hayattan Sahneler," "Osmanlı’da Kadın," "Kosova Zaferi," "Ahmet Cevdet Paşa ve Zamanı," ve "Tedkik-i Ecsam" gibi çeviriler ve tarih alanındaki yapıtlar yer almaktadır. Toplamda 13 bilinen eseri bulunan Fatma Aliye, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir.
FATMA ALİYE MEZARI NEREDE?
Fatma Aliye, 13 Temmuz 1936 tarihinde İstanbul'da vefat etmiş ve cenazesi Feriköy Mezarlığı'na defnedilmiştir. Türk edebiyatının ve kadın haklarının öncüsü olarak anılmaya devam etmektedir.
