Sultan İkinci Abdülhamid’in tahta geçtiği ilk yıllarda, 93 Harbi olarak bilinen Osmanlı-Rus Savaşı patlak verdi. Bu savaşın en önemli cephelerinden biri, günümüz Bulgaristan sınırları içinde yer alan Plevne'de yaşandı. Plevne'nin savunulması için Osman Paşa'ya verilen emir, savaş tarihinin önemli dönüm noktalarından birini oluşturdu.
Plevne Kahramanı Kimdir?
Osman Paşa, Rusların ilerleyişini durdurmak için Plevne'de olağanüstü bir savunma hattı kurdu. Plevne, bugünkü Sofya’nın 140 kilometre kuzeydoğusunda stratejik bir noktadaydı ve Osman Paşa burada 40 bin kişilik bir orduyla, 150 bin kişilik Rus kuvvetlerine karşı mücadele etti.
Mimar Sinan Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Kızıltoprak, Osman Paşa'nın geliştirdiği stratejinin savaş tarihi üzerindeki etkilerini şu şekilde değerlendiriyor: “Osman Paşa’nın 36 kilometre uzunluğunda ve 5 kilometre derinliğinde kazdırdığı siperler, savaş tarihine damgasını vurdu. 1. Dünya Savaşı’nda bu siperleme savaşı yöntemi birçok ülke tarafından örnek alındı.”
Seyyar Tabyaların Önemi
Plevne savunmasında kullanılan seyyar tabyaların Ruslara büyük zayiat verdirdiğine dikkat çeken Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Tarih Bölümü Başkanı Prof. Dr. Hasip Saygılı, bu taktiğin savaş üzerindeki etkilerini şöyle açıklıyor: “Seyyar tabyaların kullanımı, Rus kuvvetlerine büyük kayıplar yaşattı. Osman Paşa’nın kuşatmayı kırmak için yaptığı harekâtlar ilk başta başarılı olsa da, sonunda Paşa vuruldu ve atı da yaralandı.”
Osman Paşa’nın Kahramanlığı ve Sonrası
145 gün süren zorlu bir savunmanın ardından, Osman Paşa teslim olmak zorunda kaldı. Ancak Sultan İkinci Abdülhamid, ona gazilik unvanı verdi. Prof. Dr. Saygılı, Osman Paşa’nın savaş sırasında gösterdiği kahramanlığı ve düşman tarafından da takdir edildiğini belirtiyor: “Rus Çarı tarafından kabul edilen Osman Paşa’ya madalya verildi. Bu, Osman Paşa’nın kahramanlığının ve yiğitliğinin düşman tarafından da onaylandığı bir durumdu.”
Gazi Osman Paşa’nın Ölümü ve Mirası
İstanbul'a döndükten sonra saray müşaviri olarak görevine devam eden Gazi Osman Paşa, ömrünün sonuna kadar bu görevde kaldı ve kahraman olarak saygı gördü. 5 Nisan 1900 tarihinde 68 yaşında vefat eden Osman Paşa, Fatih Camii haziresinde Sultan İkinci Abdülhamid tarafından yaptırılan türbeye defnedildi.
Gazi Osman Paşa'nın en büyük mirası, sonraki nesillere ilham veren mücadele azmi ve kahramanlığıdır. Plevne’deki direnişi, tarih boyunca örnek gösterilen bir kahramanlık öyküsü olarak hafızalarda yerini almıştır.
